In een vergrijzende samenleving, waar het welzijn van ouderen steeds belangrijker wordt, waait er een frisse wind uit Zweden door de Belgische woonzorgcentra: het Tubbe-model. In tegenstelling tot de vaak rigide traditionele structuren,stelt Tubbe een paradigmaverschuiving voor. Dit model plaatst bewoners centraal in de besluitvorming, met een focus op actieve participatie, gemeenschapsleven en gedeelde zorgzaamheid.

Maar wat betekent dit model concreet voor Senioren, zorgprofessionals en families? Welke rol speelt de Koning Boudewijnstichting bij de verspreiding en ondersteuning van dit model in België? En hoeveel instellingen hebben vandaag de stap gezet naar deze diepgaande transformatie? In dit artikel geven we een helder overzicht.

1. Oorsprong en filosofie van het Tubbe-model: het woonzorgcentrum herdenken

Een oorsprong in Zweden, een universele behoefte

Het Tubbe-model is vernoemd naar het Zweedse dorpje Tubberödshus, waar een woonzorgcentrum een revolutionair systeem experimenteerde gebaseerd op democratische participatie, respect voor het individu en een zorgzame gemeenschap. Het is geen vaststaand model, maar een filosofie van organisatie en begeleiding van ouderen, geboren uit de wens om het institutionele en onpersoonlijke beeld van traditionele woonzorgcentra te doorbreken.

Het centrale idee: bewoners worden actieve deelnemers aan hun dagelijks leven. Beslissingen worden niet langer uitsluitend door de directie of het zorgpersoneel genomen.In een Tubbe-instelling heeft elke bewoner inspraak, neemt deel aan beslissingen die hen aangaan en draagt bij aan het gemeenschapsleven volgens hun wensen en mogelijkheden.

Een model gebaseerd op vier pijlers

Het Tubbe-model rust op vier fundamentele pijlers:

1. Democratische participatie: Bewoners, personeel, families en soms zelfs vrijwilligers nemen samen beslissingen over het dagelijks leven. Dit kan gaan over de organisatie van maaltijden, activiteiten, roosters of zelfs de aanwerving van personeel.
2. Kwaliteit van leven en werkplezier: Het welzijn van het personeel wordt beschouwd als een essentieel element van de levenskwaliteit van de bewoners. Gemotiveerd en gerespecteerd personeel creëert een gunstig klimaat voor iedereen.
3. Autonomie en verantwoordelijkheid: Bewoners worden niet geïnfantiliseerd. Hun vaardigheden, geschiedenis en uniciteit worden gewaardeerd. Dit bevordert het zelfrespect en het gevoel van nut.
4. Openheid naar de buitenwereld: De band met de lokale gemeenschap wordt aangemoedigd. Tubbe-huizen openen zich naar hun buurt, verwelkomen kinderen, artiesten, buren en creëren zo een echt sociaal leven.

2. Tubbe in de praktijk: een andere manier van samen ouder worden

Een dagelijks leven waarin iedereen telt

In een woonzorgcentrum dat het Tubbe-model volgt, komen beslissingen niet van bovenaf. Er worden bewonersraden opgericht, teamvergaderingen staan open voor geïnteresseerde ouderen en persoonlijke initiatieven worden aangemoedigd.

Als een bewoner bijvoorbeeld van tuinieren houdt, wordt hen niet simpelweg een "tuinworkshop" aangeboden: ze kunnen verantwoordelijk worden voor het onderhoud van een groenruimte of moestuin, met een echte rol en erkenning. Een bewoonster die gepassioneerd is door breien, kan intergenerationele workshops organiseren met nabijgelegen scholen. Ideeën bloeien op en de muren van de instelling openen zich geleidelijk.

Zin geven aan zorgwerk

Voor het zorgpersoneel is de Tubbe-aanpak ook een verademing. Het doorbreekt het rigide hiërarchische model en geeft meer autonomie aan teams. Personeel wordt aangemoedigd om te innoveren, voorstellen te doen, zich bij te scholen en uit vermoeiende routines te stappen.

Resultaat: een lagere personeelsverloop, een rustigere sfeer, minder burn-out en een grotere loyaliteit. Het werk krijgt weer betekenis, en dat is direct merkbaar in de kwaliteit van de begeleiding.

Meetbare effecten

Verschillende studies in Zweden en andere Europese landen tonen concrete effecten:

• Een vermindering van gedragsproblemen bij mensen met dementie.
• Een afname van het gebruik van psychotrope medicatie.
• Een toename van de tevredenheid van bewoners en families.
• Een verbeterd werkklimaat voor het personeel.

3. De Koning Boudewijnstichting: een motor van verandering

Een leidende rol in België

De Koning Boudewijnstichting (KBS), een belangrijke speler in sociale verandering in België, toonde al vroeg interesse in het Tubbe-model. Overtuigd van het transformerende potentieel, lanceerde zij in 2018 een begeleidingsprogramma, in samenwerking met Zweedse en Belgische experts.

Haar doel: het opzetten van pilootprojecten in woonzorgcentra, deze documenteren, lessen trekken en vervolgens goede praktijken verspreiden over het hele land.

Concrete ondersteuning

De KBS beperkt zich niet tot het promoten van het model. Ze biedt financiële steun aan woonzorgcentra die deze weg willen inslaan. Ze stelt ook coaches,methodologische tools, opleidingen en uitwisselingsmogelijkheden tussen peers ter beschikking.

Elke vrijwillige instelling krijgt zo begeleiding over meerdere jaren, met regelmatige evaluaties, aanpassingen en vooral sterke morele ondersteuning in dit veeleisende proces.

Een streven naar systemische verandering

De ambitie van de KBS is duidelijk: het gaat niet om het creëren van enkele eilanden van excellentie, maar om het stimuleren van een cultuurverandering op nationaal niveau. Daarom werkt ze ook samen met regionale autoriteiten, sectorfederaties, verpleegscholen en opleidingscentra.

4. Stand van zaken in België: waar staan we?

Hoeveel woonzorgcentra hebben het Tubbe-model aangenomen?

Tot op heden(2025) hebben meer dan 222 woonzorgcentra in België het Tubbe-programma geïntegreerd met de steun van de Koning Boudewijnstichting. Ze zijn verspreid over de drie regio's van het land: Vlaanderen, Wallonië en Brussel.

Deze instellingen zijn niet per se luxueus of beschikken over grote middelen. Sommige zijn openbaar, andere privé of associatief. Wat hen verenigt, is de wil om de mens centraal te stellen in de zorg, ondanks budgettaire of administratievebe perkingen.

De website van de Stichting vermeldt de betrokken instellingen, met getuigenissen, video's en inspirerende ervaringsverslagen.

Uitdagingen om te overwinnen

Het Tubbe-model is geen wondermiddel. Het vereist tijd, energie en een echte verandering in managementhouding. Verschillende obstakels kunnen de adoptie vertragen:

• De administratieve overbelasting die op directies weegt.
• Het personeelstekort in bepaalde regio's.
• Interne weerstand tegen verandering.
• De moeilijkheid om families duurzaam te betrekken.

Maar de feedback is over het algemeen zeer positief, en het model wint steeds meer aanhangers, ook onder beleidsmakers die het zien als een innovatieve reactie op de vergrijzing van de bevolking.

5. Waarom het Tubbe-model een toekomstgerichte oplossing is

Anders ouder worden

In een samenleving waar de babyboomers massaal met pensioen gaan, wordt de kwestie van veroudering centraal. Het Tubbe-model biedt een respectvolle, menselijke en inclusieve oplossing. Het probeert ouderen niet te infantiliseren of te "beheren", maar met hen samen te leven, een leefruimte te creërenwaar iedereen zich nuttig, vrij en waardig voelt.

Een duurzame aanpak

In tegenstelling tot sommige dure en ontoegankelijke technologische innovaties, is Tubbe gebaseerd op eenvoudige, reproduceerbare principes die geschikt zijn voor elk type woonzorgcentrum. Het vereist niet noodzakelijk meer geld, maar een andere manier van organiseren.

En deze duurzame aanpak is ook een manier om zorgberoepen, die vaak in crisis verkeren, te waarderen. Door het werk menselijker te maken, trekt men beter talent aan en behoudt men deze.

6. Conclusie: de spelregels veranderen

Het Tubbe-model is geen modegril. Het is een diepgaande transformatie, een zachte revolutie die luisteren, participatie en vertrouwen centraal stelt in het leven in woonzorgcentra. Dankzij de Koning Boudewijnstichting vindt dit model zijn wegin België, stap voor stap, instelling na instelling.

Maar om het een norm en geen uitzondering te maken, is collectieve inzet nodig: ambitieuze publieke beleidsmaatregelen, moedige directies, gemotiveerde zorgverleners en veeleisende burgers. Want waardig ouder worden zou een recht moeten zijn, geen voorrecht.

En als morgen elk woonzorgcentrum een plek van leven, uitwisseling en gedeeld geluk zou worden? Het Tubbe-model toont aan dat het mogelijk is. Men moet alleen de stap durven zetten.

Nuttige bronnen:

• Koning Boudewijnstichting – Tubbe-programma: https://kbs-frb.be/nl/tubbe
• Getuigenissen en praktische tools over Tubbe-woonzorgcentra
• Evaluatierapporten van begeleide instellingen
• Publicaties over actief ouder worden en participatieve zorgmodellen
• https://tubbe.be/
  
• Partnerinstellingen die als “Tubbe innovatieve organisatiemodel” worden vermeld op www.myseniors.be  in de Voorgestelde diensten