Inleiding: de winter, een risicoseizoen maar geen noodlot

Elk jaar brengt de winter in België heel wat mooie momenten met zich mee: feestdagen,gezellige bijeenkomsten met familie en vrienden, winterwandelingen in de frisse lucht. Maar tegelijk stijgen ook de gezondheidsrisico’s. Voor Senioren is dit een kwetsbare periode: kou tast het lichaam aan, virussen circuleren sneller binnenshuis en sommige infectieziekten kunnen ernstige, soms zelfs fatale gevolgen hebben.

Het goede nieuws? Dankzij medische vooruitgang en preventie kunnen veel van deze risico’s aanzienlijk worden beperkt. Het krachtigste middel daarbij is vaccinatie. Vaccins beschermen niet alleen de eigen gezondheid, maar ook die van de omgeving en ze helpen ons zorgsysteem te ontlasten.

In België raden de gezondheidsautoriteiten verschillende vaccins aan voor 65-plussers. Deze aanbevelingen worden regelmatig bijgestuurd naargelang de wetenschappelijke inzichten, nieuwe varianten of de epidemiologische situatie. Dit artikel geeft een volledig overzicht van de vaccins die vóór de winter belangrijk zijn, waar je ze kan krijgen, waarom ze essentieel zijn, hun voordelen en mogelijke risico’s, en praktische tips om niets te vergeten.

De prioritaire vaccins voor Senioren in België

1. Het griepvaccin

Het bekendste vaccin voor de winter is ongetwijfeld het griepvaccin. Griep is geen gewone verkoudheid: bij ouderen kan ze leiden tot zware complicaties zoals longontsteking, ziekenhuisopnames en het verergeren van chronische aandoeningen (diabetes, hartfalen, chronische bronchitis).

• Voor wie? Alle 65-plussers en mensen met chronische aandoeningen, ook jonger dan 65.
• Wanneer? Jaarlijks, bij voorkeur tussen half oktober en half november.
• Waar? Bij de huisarts, in de apotheek (in sommige regio’s), in woonzorgcentra of via gemeentelijke vaccinatiecampagnes.
• Specifiek voor België: het vaccin wordt gedeeltelijk terugbetaald voor risicogroepen.

2. Het COVID-19-vaccin

Hoewel de pandemie minder aanwezig lijkt dan in 2020-2021, blijft COVID-19 gevaarlijk voor ouderen. Vooral in de wintermaanden circuleert het virus makkelijker binnenshuis. Daarom raden de Belgische autoriteiten een jaarlijkse booster in de herfst aan voor 65-plussers.

• Waarom? Om ernstige vormen te vermijden, ziekenhuisopnames te beperken en het risico op langdurige COVID te verminderen.
• Wanneer? In dezelfde periode als de griepprik, van oktober tot december.
• Waar? Bij de huisarts, in tijdelijke vaccinatiepunten of rechtstreeks in woonzorgcentra.

3. Het pneumokokkenvaccin

Pneumokokken zijn bacteriën die zware infecties kunnen veroorzaken zoals longontsteking, hersenvliesontsteking en bloedvergiftiging. Deze aandoeningen zijn bij Senioren vaak levensbedreigend.

• Voor wie? 65-plussers, zeker bij verminderde weerstand of chronische longaandoeningen.
• Wanneer? Geen jaarlijkse prik nodig: meestal volstaat een vaccinatie om de vijf jaar.
• Waar? Bij de huisarts, met voorschrift en gedeeltelijke terugbetaling afhankelijk van leeftijd en risico.

4. Het gordelroosvaccin

Gordelroos wordt veroorzaakt door het opnieuw actief worden van het waterpokkenvirus, vaak tientallen jaren na de oorspronkelijke besmetting. Bij ouderen kan dit hevige zenuwpijn veroorzaken die maanden of zelfs jaren blijft aanslepen.

• Voor wie? Aangeraden vanaf 65 jaar.
• Wanneer? Niet seizoensgebonden, maar handig om te plannen buiten het drukkere najaar, bijvoorbeeld in de lente of zomer.
• Opmerking: dit vaccin wordt in België voorlopig niet terugbetaald, al wordt er druk uitgeoefend om dit te veranderen.

5. De herhalingsprik tegen kinkhoest (dTpa)

Kinkhoest treft niet alleen kinderen. Ook volwassenen kunnen er ernstig ziek van worden en ouderen kunnen het doorgeven aan hun kleinkinderen. Daarom wordt een herhalingsvaccin met difterie-tetanus-kinkhoest (dTpa) om de 10 jaar aanbevolen.

• Voor wie? Alle volwassenen, maar zeker grootouders.
• Wanneer? Niet specifiek in de winter, maar goed om in het vaccinatieplan op te nemen.

Waar kan je je laten vaccineren in België?

De toegang tot vaccins is eenvoudig:

1. De huisarts: kent het medische dossier en adviseert het best.
2. De apotheek: sommige apothekers mogen nu het griep- en COVID-vaccin toedienen.
3. Woonzorgcentra: vaak worden daar collectieve vaccinatiedagen georganiseerd.
4. Gemeentelijke campagnes: sommige gemeenten voorzien speciale prikdagen voor Senioren.
5. Ziekenhuizen en vaccinatiecentra: minder courant sinds de pandemie, maar nog steeds beschikbaar.

Waarom vaccineren?

1.Bescherming van de eigen gezondheid

Vaccins verminderen aanzienlijk het risico op ernstige ziekte. Zo:

• Griepvaccinatie verlaagt het risico op een zware griep met 40 tot 60%.
• COVID-boosters voorkomen intensieve zorg.
• Het pneumokokkenvaccin voorkomt vaak dodelijke infecties.

2.Bescherming van de omgeving

Een gevaccineerde grootouder geeft minder snel griep of kinkhoest door aan kleinkinderen. Vaccineren is een daad van solidariteit tussen generaties.

3.Bescherming van het zorgsysteem

Elke winter raken ziekenhuizen overbelast door luchtweginfecties. Vaccinatie verlaagt de druk en zorgt voor betere zorg voor iedereen.

4.Behoud van zelfstandigheid

Een langdurige ziekenhuisopname verzwakt Senioren vaak blijvend. Vaccinatie vergroot de kans om langer autonoom te blijven.

Mogelijke risico’s en bijwerkingen

Zoals bij elk vaccin kunnen er bijwerkingen optreden, meestal mild en tijdelijk:

• Roodheid of pijn op de prikplaats.
• Vermoeidheid.
• Lichte koorts.

Ernstige reacties zijn uiterst zeldzaam. Het risico op complicaties van de ziekte zelfis veel groter dan dat van het vaccin.

Bovendien is het perfect veilig om bijvoorbeeld de griep- en COVID-prik op dezelfde dag te krijgen, in verschillende armen.

Concreet bewezen voordelen

1. Minder zware ziekten: studies tonen een duidelijke daling van winterse ziekenhuisopnames bij gevaccineerde Senioren.
2. Betere levenskwaliteit: meer energie om van de winter te genieten.
3. Minder angst: je beschermd voelen geeft vertrouwen en rust.
4. Een actieve rol in de samenleving: vaccinatie is een bijdrage aan het collectieve welzijn.

Praktische tips voor een vlotte vaccinatie

• Plan op tijd: overleg al in september met je huisarts.
• Maak gebruik van terugbetaling: de meeste prioritaire vaccins zijn gedeeltelijk of volledig gedekt.
• Hou een vaccinatieboekje bij: zo vergeet je geen herhalingsprikken.
• Laat je niet misleiden door geruchten: gebruik betrouwbare bronnen zoals Sciensano, het RIZIV of je ziekenfonds.
• Combineer met gezonde gewoonten: vaccinatie is een pijler, maar blijf ook handen wassen, verluchten en eventueel een mondmasker dragen.

Conclusie: een veilige winter is een warme winter

De winter hoeft geen periode van angst te zijn voor Senioren. Met de juiste vaccins kanje volop genieten van feestdagen, sociale activiteiten en familie. De sleutel is tijdig plannen en vertrouwen hebben in wetenschap en preventie.

België stelt een doeltreffend vaccinatiepakket ter beschikking, aangepast aan de noden van 65-plussers. Vaccineren is niet alleen zelfzorg, het is ook een daad van solidariteit die de hele maatschappij ten goede komt.

Dus, vooraleer de koude intreedt: maak je afspraak, informeer je en zet de stap. Zo wordt de winter niet een seizoen van zorgen, maar van warmte en verbondenheid.